Τα έθιμα
που επικρατούν στο Πόρο και γενικά στη περιοχή της Τροιζηνίας
είναι πολλά και αναφέρονται στα Χριστούγεννα, τη Πρωτοχρονιά,
στις απόκριες, στο Πάσχα...
Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Φώτα
Τα Χριστούγεννα
έχουμε το σφάξιμο του χοιρινού, που οι νοικοκυρές
το μαγείρευαν
με σέλινο και άλλοι το έψηναν
στη σούβλα, τα Χριστόψωμα,
τα κουλούρια, τα αμυγδαλωτά,
και την παραμονή τα παιδιά έλεγαν
τα κάλαντα χρησιμοποιώντας
αντί για τρίγωνα τα καταβρεχτήρια.
Στην αρχή δε στόλιζαν «δέντρο», αλλά κάθε λογής πλεούμενο
με φανάρια. Γι' αυτό και σήμερα διατηρείται το έθιμο να στολίζουν
με καραβάκια τη παραλία.
Μετά το 1868 που ήρθαν και Κρήτες
πρόσφυγες στον Πόρο, στις λιχουδιές προστέθηκαν και τα
«σκαλτσούνια».
Την Πρωτοχρονιά εκτός
από τα κάλαντα, τη βασιλόπιτα, το φλουρί,
τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες, απαραίτητο ήταν το «ποδαρικό», που όλοι
ήθελαν να τους κάνει ένα μικρό παιδί, που ήταν άδολο και αγνό. Εκείνο έπρεπε
να πάει με ένα ρόδι, που το έσπαγε για να είναι το σπίτι γεμάτο όπως το ρόδι,
ή μια πέτρα για να είναι όλοι γεροί σαν αυτήν
και οι νοικοκυραίοι του έδιναν γλυκά και χρήματα.
Την Πρωτοχρονιά έπαιζαν τυχερά παιχνίδια με προτιμότερα το
«κορώνα-γράμματα»
ή τα «μονά-ζυγά». Αργότερα ήρθαν και τα χαρτιά που είχαν εικόνες τις μορφές των
ηρώων.
Τα
παλιά τα χρόνια έδιναν μεγάλη σημασία στο διωγμό των Καλικατζάρων,
που για ένα δωδεκαήμερο, όπως πίστευαν Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά
και Φώτα ταλαιπωρούσαν όχι μόνο τους ανθρώπους αλλά και τα
ζωντανά τους.
Έτσι μετά τον αγιασμό των υδάτων, έπαιρναν αγιασμό και ράντιζαν
κάθε γωνιά στα σπίτια τους, τους ανθρώπους αλλά και τα ζώα,
ενώ τα παιδιά τραγουδούσαν σαν δήθεν Καλικάτζαροι.
« Φεύγετε
να φύγουμε, κι έφτασε ο τρουλόπαππας
με την αγιαστούρα του και με την βρεχτούρα του.»
Την παραμονή των Φώτων, ψάλλονταν
τα σχετικά κάλαντα.
Απόκριες
Οι
απόκριες γιορτάζονταν στον Πόρο από πολύ παλιά και οι μασκαράδες
είχαν πάντα το πρώτο λόγο. Όταν άνοιγε το τριώδιο, ντύνονταν
με παρδαλά ρούχα, φόραγαν αυτοσχέδιες μάσκες και έβγαιναν
στους δρόμους κατά ομάδες.
Κατά ομάδες τραγουδώντας αποκριάτικα
τραγούδια Ποτέ όμως
δεν οργανώθηκε καρνάβαλος, παρά μόνο
μερικές φορές κάποια γαϊτανάκια. Πολλοί Χιώτες, Σμυρνιοί
και γενικά Μικρασιάτες «έφεραν»
τους «κουδουνάτους» που ήταν
μασκαράδες με κουδούνια.
Πολλοί Μωραϊτες συνήθιζαν να μουτζουρώνονται
με καπνιά από το τζάκι.
Την Τσικνοπέμπτη «τσίκνιζαν» το ψητό
κρέας για να μυρίσει στη γειτονιά γιορτάζοντας την «κρεατινή»
Αποκριά, και μετά την «Τυρινή», οι νέοι έκλεβαν ένα μακαρόνι
και το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους για να ονειρευτούν
ποια θα πάρουν. Εκείνες τις μέρες οι νέοι έφτιαχναν και αερόστατα.
Ένα ελαφρύ στεφάνι μια κόλα λεπτό χρωματιστό χαρτί κι ένα
στουπί ποτισμένο με πετρέλαιο μέσα σε ένα τενεκεδάκι και
ήταν έτοιμα.
Τα άφηναν να πάνε ψηλά, και συναγωνίζονταν ο
ένας τον άλλο ποιος
θα κάνει το μεγαλύτερο και ποιο θα πάει
ψηλότερα.
Τα Κούλουμα της Καθαρής Δευτέρας είναι παλιό έθιμο.
Το
πέταγμα των χαρταετών άρχισε να προβάλει δειλά - δειλά
μετά το 1850. Οι «αετοί» ήταν αυτοσχέδιοι και κυρίως «σαΐτες».
Ένα έθιμο που τηρούσαν όσοι Υδραίοι, έμεναν στην περιοχή
του Πόρου, ήταν το «ξάρτυσμα»,
το καθάρισμα των μαγειρικών
σκευών από τα λίπη. Η Καθαρή Δευτέρα, λεγόταν τότε Σκυλοδευτέρα,
γιατί έριχναν τα υπολείματα των φαγητών στα σκυλιά.
Το Μάρτιο είχαν το «Μαρτογάϊτανο»,
ένα ασπροκόκκινο βραχιόλι από κλωστές που φοριόταν στο
αριστερό χέρι από πολύ παλιά,
για να μην τους κάψει
ο ήλιος. Το έθιμο της Πρωταπριλιάς στην περιοχή έχει
κι αυτό την ιστορία του.
Πάσχα
Των Βαΐων τα παιδιά έλεγαν
τα κάλαντα την παραμονή του Λαζάρου ενώ τη Κυριακή τρώγανε ψάρια και μοιράζανε
από
τις εκκλησίες κλαδιά από βάγια
και λουλούδια.
Σχετικά με τα έθιμα του Πάσχα,
τα παιδιά έβγαιναν να πουν τα κάλαντα το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, στη συνέχεια
το στόλισμα του Επιταφίου, η Περιφορά, τα κόκκινα αβγά, η Ανάσταση
και το ψήσιμο του οβελία.
Από παλιά μέχρι και
σήμερα οι επιτάφιοι των τριών ενοριών,
του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Κωνσταντίνου, της Ευαγγελίστριας
και του Προγυμναστηρίου συναντιούνται στη κεντρική πλατεία, στο λιμάνι ψάλλοντας
«Αι γενεαί πάσαι...». Άλλο έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής
ήταν το κρέμασμα και το κάψιμο του Ιούδα.
Την ημέρα της Αναλήψεως πήγαιναν
στις παραλίες για τη «Μαλλιαρή».
Μια πέτρα με φύκια που οι κοπέλες έβαζαν κάτω από το κρεβάτι τους,
για να ονειρευτούν ποιον θα παντρευτούν. Παράλληλα έπιαναν αχινούς, πεταλίδες,
καβούρια και άλλα θαλασσινά, έπαιρναν θαλασσινό νερό
και ράντιζαν όλο το σπίτι
τραγουδώντας: «Έξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα η πέτρα, η μαλλιαρή» Ακόμη μάζευαν χαμομήλι
και έβγαζαν και άπλωναν στα μπαλκόνια
ή τις αυλές όλα τα
προικιά τους να αεριστούν.
Διάφορα
άλλα έθιμα...
Την
Πρωτομαγιά γινόταν το γνωστό στεφάνι, στο οποίο οι Μικρασιάτες
και κυρίως οι Σμυρνιοί, έβαζαν κι ένα σκόρδο για να αποφεύγεται
η βασκανιά. Πολλές κοπέλες, Αρβανίτικης ή Μεγαρίτικης καταγωγής,
πήγαιναν τη μέρα αυτή στον αρραβωνιαστικό τους ένα στεφάνι
με λουλούδια που είχαν
μαζέψει από σπίτι σε σπίτι.
Στις 4 Ιουνίου γιορταζόταν στον Πόρο, με μεγάλο πανηγύρι,
η γιορτή της Παναγίας της Ελεούσας στην Πλάκα, μια γιορτή
που δεν γίνεται πουθενά άλλου. Από την παραμονή κλαρίνα,
βιολιά, ταμπούρλα, πίπιζες, σαντούρια «χαλούσαν» τον κόσμο,
ενώ τα χοιρινά και τα αρνιά που ψήνονταν στη σούβλα μοσχομύριζαν
σε πολύ μεγάλη απόσταση. Ο κόσμος γλεντούσε
με δημοτικά τραγούδια,
έτρωγε και έπινε, ενώ οι διάφοροι μικροπωλητές, διαλαλούσαν
την πραμάτεια τους. Αυτό κράτησε μέχρι το 1950 και μετά άρχισε
να σβήνει. Τώρα προσπαθούν να το αναβιώσουν.
Ο Κλήδονας με το πήδημα της φωτιά είναι ένα έθιμο που κάπου
το βλέπουμε να τηρείται και στις μέρες μας από τους πιτσιρικάδες.
Όμως τα παλιά χρόνια ενδιέφερε μικρούς και μεγάλους. Μετά
το πήδημα της φωτιάς, οι κοπέλες έπαιρναν ένα δοχείο και
το γέμιζαν από τρεις βρύσες με το «αμίλητο νερό». Το έλεγαν
έτσι γιατί από τη στιγμή που θα ξεκινούσαν, μέχρι που θα
γύριζαν δεν έπρεπε να μιλήσουν σε κανέναν. Μετά έβαζαν μέσα
τα «ριζικάρια», διάφορα αντικείμενα με τα οποία θα έβλεπαν
το ριζικό τους.
Το σκέπαζαν μ' ένα άσπρο πανί, και ανήμερα
του Αϊ Γιαννιού, μια πρωτότοκη νέα, έβγαζε ένα ένα τα αντικείμενα
και σαν την Πυθία έλεγε το μέλλον
της ενδιαφερόμενης. Που
τις πιο πολλές φορές ήταν σατιρικό.
Του Σταυρού οι αγρότες πήγαιναν στην εκκλησία ένα μέρος
από τους σπόρους που θα έσπερναν τα πρωτοβρόχια, να τους
ευλογήσει ο παπάς.
Στη συνέχεια μετά τους ανακάτευαν με άλλους
που είχαν στα εικονίσματα, και ήταν οι τελευταίοι της προηγούμενης
συγκομιδής, και με όλους όσους
θα έσπερναν.
Τη μέρα του Σταυρού,
τα παιδιά της γειτονιάς, έπαιρναν ένα χαλκωματένιο ταψί,
πήγαιναν στον παπά, εκείνος τους έδινε ένα πρόσφορο, το έκαναν
μικρά κομμάτια και ο παπάς τα έλουζε με «άναμα» και λάδι.
Μετά εκείνα πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, και ράντιζαν με
αυτά τους σπόρους της κάθε οικογένειας.
Τέλος όταν ήθελαν να παρακαλέσουν το Χριστό και τους Αγίους
για να γίνει κάποιος δικός τους καλά, πήγαιναν και κρεμούσαν
στις εικόνες διάφορα ρούχα του αρρώστου. Αυτά ευλογόντουσαν
και έβγαιναν στον πλειστηριασμό με τα έσοδα να πηγαίνουν
στην εκκλησία.
Παροιμίες
Κότα
χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη
Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τη Λαμπρή
βρεχόμενη
τα αμπέλια γεμισμένα
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίση καλοκαίρι θα μυρίσει.
Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης
Από Μάρτη καλοκαίρι και από Αύγουστο χειμώνα
Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή
Αν κάνει Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα χαράστονε
το γεωργό
που έχει πολλά σπαρμένα.
Του Αη Γιώργου όξω το κρεβάτι, του Αη Δημήτριου μέσα το κρεβάτι.
Στον καταραμένο τόπο το Μάη μήνα βρέχει
Αν δε λαλήσει τζίτζικας δεν είναι καλοκαίρι
Του γεωργού η δουλειά, στο αλώνι φαίνεται και πολλές άλλες.
Η Λαογραφία όπως εμφανίζεται από το δημοσιογράφο
Βασίλη Κουτουζή στο βιβλίο του για τον Πόρο.
ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΟΣ ΣΚΑΦΩΝ
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ή ΒΕΝΖΙΝΗ
ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑ ΠΛΟΙΩΝ
ΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΟΡΟ
ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΒΕΡΝΕΣ ΚΑΙ
ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΡΟ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
ΣΤΟ ΑΣΚΕΛΙ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
ΣΤΟ ΝΕΩΡΙΟ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ
SIRENE BLUE RESORT
