Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ ...

... Η πρώτη περίοδος της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής που πιθανόν φθάνει ως το 1800 χαρακτηρίζεται από λιθόκτιστα κτίσματα:

Α) Μικρών κατόψεων, επιμήκους ορθογωνικού σχήματος ή σχήματος Γ, προσαρμoσμέvωv στο έντονο ανάγλυφο του εδάφους. Έχουν στενή όψη επί του δρόμου και μεγάλο βάθος που ακολουθεί την κλίση του εδάφους, δίνοντας έναν όροφο στην πρόσοψη και δύο στο πίσω τμήμα.

Β) Μεγαλυτέρων κατόψεων, ορθογωνικού σχήματος. Η διάσταση της όψης είναι μεγαλύτερη από το βάθος του. Είναι τα πλατυμέτωπα κτίσματα. Το ύψος τους και ο όγκος τους είναι μεγαλύτερα σε σύγκριση με τα προηγούμενα . Είναι έκφραση πλούτου (καπετανέικα).

Οι δυο αυτοί τύποι κτιρίων σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουν καθαρούς όγκους, δηλαδή στο εμπρόσθιο και οπίσθιο τμήμα τους το ίδιο ύψος. Την περίοδο αυτή παρουσιάζονται ελάχιστες περιπτώσεις μικτών χρήσεων, δηλαδή επαγγελματική στέγη στο ισόγειο και κατοικία στον πρώτο όροφο.

Τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των στενομέτωπων και πλατυμέτωπων κτισμάτων είναι ίδια:

• μυστριωτοί σοβάδες
• ασυμμετρία των ανοιγμάτων στις όψεις
• ξύλινα κουφώματα
• πρόσωπο με τον εξωτερικό τοίχο
• εξωτερικά τζαμιλίκια,
• και εσωτερικά καρφωτά παντζούρια
• μπαλκόνια ξύλινα με σιδηρά ευθύγραμμα φουρούσια και ελαφρό μεταλλικό-προστατευτικό κιγκλίδωμα.

Στην δεύτερη περίοδο (1800-1830), ενώ οι κατόψεις παραμένουν βασικά οι ίδιες, με τις ίδιες αναλογίες, φαίνεται πως το ύψος των κατασκευών μεγαλώνει. Γίνονται πια και αρκετές τριώροφες κατασκευές. Ο όγκος είναι επιβλητικός.

Ιδιαίτερα σημαντική για την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Πόρου είναι η περίοδος μετά την Επανάσταση, και κυρίως μετά την εγκατάσταση του Κέντρου Ανεφοδιασμού και του Ναυστάθμου του εθνικού στόλου.

Κύρια χαρακτηριστικά της πόλης του Πόρου κατά την περίοδο αυτή είναι η οργανική ανάπτυξη του πολεοδομικού ιστού και ο τρόπος με τον οποίο η ιεραρχία της κοινωνικοοικονομικής διάρθρωσης αντανακλάται στο χώρο, γεγονός που εκφράζεται με το δίπολο λαϊκής αρχιτεκτονικής-αρχοντικής κατοικίας (καπετανόσπιτα), όπου η πρώτη είναι πεδίο (φόντο) ανάδειξης της δεύτερης.

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ

... Το πρώτο σχέδιο για την κατασκευή των κρηπιδωμάτων σηματοδότησε μια νέα εποχή. Διαμορφώθηκε με επιχωματώσεις η ζώνη της παραλίας και άρχισε η ανάπτυξη της νεοκλασικής πόλης, που επεκτάθηκε κυρίως επί της παραλίας και διακρίνεται από τη διαφορετική μορφή του πολεοδομικού ιστού. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η χρήση ενός κατά το δυνατόν ορθοκανονικού σχεδιασμού και η παρουσία του νεοκλασικού στοιχείου.

Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο του 1900 εφαρμόστηκε στο σύνολο του οικισμού. Προέβλεπε εκτεταμένη ρυμοτόμηση με σκοπό τη διεύρυνση του υφιστάμενου οδικού δικτύου και τη διάνοιξη δρόμων κάθετων στη βραχώδη χερσόνησο του Καστελιού. Η κανονικότητα της χάραξης και οι συγκεκριμένες επιλογές ρυμοτόμησης οδήγησαν σταδιακά στην αλλοίωση της γραφικότητας και του χαρακτήρα του παλαιού πολεοδομικού ιστού.

Η πόλη του 19ου αιώνα και η σύγχρονη πόλη δεν παρουσιάζει μεγάλες διαφορές, χάρη στο βραχώδη χαρακτήρα του εδάφους. Οι πέτρινοι λευκοί όγκοι των σπιτιών με τις κεραμοσκεπές που κατηφορίζουν μέχρι τη θάλασσα ή σκαρφαλώνουν μέχρι τους πρόποδες των βράχων, με τα μνημεία και τα αγάλματα των ηρώων, όπως του Καποδίστρια στο χώρο του πρώτου Κέντρου Ανεφοδιασμού του εθνικού στόλου (χώρος Γυμνασίου-Λυκείου Πόρου), των φιλελλήνων, των ναυάρχων κ.ά.

Πολυάριθμα ήταν και είναι τα κτίρια που διακρίνονται για την αρχιτεκτονική τους, αποτελώντας δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής: το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, το κατάστημα του Γρίβα στον Αϊ-Γιώργη, το σπίτι του Καρρά, το Α΄ Δημ. Σχολείο, η βίλλα "Γαλήνη" ...

Επίσης υπάρχουν και πολλά άλλα οικοδομήματα που έχουν ενδιαφέροντα στοιχεία να δείξουν. Μερικά από αυτά είναι του Καραδήμα - Κιζόνη, του Ν. Σαμπόνη, του Παγώνη, του Σπ. Βέττα, του Ν. Βατικιώτη, του Γ. Σαμπόνη, του Παπαγεωργίου, του Κοριζή (Μουσείο), του Κ. Σαραντόπουλου, του Μωρόπουλου, του Παπαοΐκονόμου, του Συξέρη, του Λιαμίδη, το ξενοδοχείο Μάνεση, του Κουλαρμάνη, του Σπύρου Δουζίνα, του Κ . Σαμπάνη και πολλών άλλων.