(Τα ήθη και τα εθιμα όπως εμφανίζονται από το δημοσιογράφο Βασίλη Κουτουζή στο βιβλίο του για τον Πόρο.)

Το Μάρτιο είχαν το «Μαρτογάϊτανο», ένα ασπροκόκκινο βραχιόλι από κλωστές που φοριόταν στο αριστερό χέρι από πολύ παλιά, για να μην τους κάψει ο ήλιος.

Το έθιμο της Πρωταπριλιάς στην περιοχή έχει κι αυτό την δική του ιστορία, με τις προσπάθειες του καθενός να κοροϊδέψει τον διπλανό του.

Την Πρωτομαγιά γινόταν το γνωστό στεφάνι, στο οποίο οι Μικρασιάτες και κυρίως οι Σμυρνιοί, έβαζαν κι ένα σκόρδο για να αποφεύγεται η βασκανιά. Πολλές κοπέλες, Αρβανίτικης ή Μεγαρίτικης καταγωγής, πήγαιναν τη μέρα αυτή στον αρραβωνιαστικό τους ένα στεφάνι με λουλούδια που είχαν μαζέψει από σπίτι σε σπίτι.

Στις 4 Ιουνίου γιορταζόταν στον Πόρο, με μεγάλο πανηγύρι, η γιορτή της Παναγίας της Ελεούσας στην Πλάκα, μια γιορτή που δεν γίνεται πουθενά άλλου. Από την παραμονή κλαρίνα, βιολιά, ταμπούρλα, πίπιζες, σαντούρια «χαλούσαν» τον κόσμο, ενώ τα χοιρινά και τα αρνιά που ψήνονταν στη σούβλα μοσχομύριζαν σε πολύ μεγάλη απόσταση. Ο κόσμος γλεντούσε με δημοτικά τραγούδια, έτρωγε και έπινε, ενώ οι διάφοροι μικροπωλητές, διαλαλούσαν την πραμάτεια τους. Αυτό κράτησε μέχρι το 1950 και μετά άρχισε να σβήνει. Τώρα προσπαθούν να το αναβιώσουν.

Ανάλογα πανηγύρια γινόντουσαν στον Άγιο Παντελεήμονα Λεμονοδάσους πάνω από του Καρδάση, του Σωτήρος και της Παναγίας. Αλλά της Πλάκας ήταν πιο γραφικό και ενδιαφέρον, γιατί είχε μια μοναδικότητα.

Ο Κλήδονας με το πήδημα της φωτιά είναι ένα έθιμο που κάπου το βλέπουμε να τηρείται και στις μέρες μας από τους πιτσιρικάδες. Όμως τα παλιά χρόνια ενδιέφερε μικρούς και μεγάλους. Μετά το πήδημα της φωτιάς, οι κοπέλες έπαιρναν ένα δοχείο και το γέμιζαν από τρεις βρύσες με το «αμίλητο νερό». Το έλεγαν έτσι γιατί από τη στιγμή που θα ξεκινούσαν, μέχρι που θα γύριζαν δεν έπρεπε να μιλήσουν σε κανέναν. Μετά έβαζαν μέσα τα «ριζικάρια», διάφορα αντικείμενα με τα οποία θα έβλεπαν το ριζικό τους. Το σκέπαζαν μ' ένα άσπρο πανί, και ανήμερα του Αϊ Γιαννιού, μια πρωτότοκη νέα, έβγαζε ένα ένα τα αντικείμενα και σαν την Πυθία έλεγε το μέλλον της ενδιαφερόμενης. Που τις πιο πολλές φορές ήταν σατιρικό. Σήμερα ο Δήμος Πόρου οργανώνει εκδήλωση «το πήδημα της φωτιάς».

Του Σταυρού οι αγρότες πήγαιναν στην εκκλησία ένα μέρος από τους σπόρους που θα έσπερναν τα πρωτοβρόχια, να τους ευλογήσει ο παπάς. Στη συνέχεια μετά τους ανακάτευαν με άλλους που είχαν στα εικονίσματα, και ήταν οι τελευταίοι της προηγούμενης συγκομιδής, και με όλους όσους
θα έσπερναν.

Τη μέρα του Σταυρού, τα παιδιά της γειτονιάς, έπαιρναν ένα χαλκωματένιο ταψί, πήγαιναν στον παπά, εκείνος τους έδινε ένα πρόσφορο, το έκαναν μικρά κομμάτια και ο παπάς τα έλουζε με «άναμα» και λάδι. Μετά εκείνα πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, και ράντιζαν με αυτά τους σπόρους της κάθε οικογένειας.

Οι Μικρασιάτες έφεραν μαζί τους και το έθιμο των «κουρελιών». Όταν ήθελαν να γίνει κάποιος καλά, κρεμούσαν σε δέντρο, κοντά σε ναό, κουρέλια από τα ρούχα του. Όμως δεν τηρήθηκε στον Πόρο, ενώ αλλού διασώζεται ακόμη και σήμερα.

Οι Πελοποννήσιοι, όταν ήθελαν να παρακαλέσουν το Χριστό και τους Αγίους για να γίνει κάποιος δικός τους καλά, πήγαιναν και κρεμούσαν στις εικόνες διάφορα ρούχα του αρρώστου. Αυτά ευλογόντουσαν και έβγαιναν στον πλειστηριασμό με τα έσοδα να πηγαίνουν στην εκκλησία.

Tα νεκρικά έθιμα δεν έχουν διαφοροποιηθεί σήμερα πολύ σε σχέση με ό,τι γινόταν παλιά. Τα μόνα που δεν τηρούνται, είναι το κατέβασμα ή αναποδογύρισμα καθρεφτών και φωτογραφιών, καθώς και το σπάσιμο του γυάλινου πιάτου, όταν βγαίνει ο νεκρός από το σπίτι.

Ο Γάμος και τα έθιμά του

Πολύ πριν από το 1821, και μέχρι το 1920, οι κοπέλες του Πόρου παντρεύονταν αυτόν που διάλεγε ο πατέρας τους. Όσο για τα έθιμα του γάμου, υπήρξαν διάφορα: αρβανίτικα, μωραΐτικα, και σε μερικές περιπτώσεις νησιώτικα, ανάλογα με τον τόπο καταγωγής.
Του γάμου προηγείτο αρραβώνας, οπότε ο γαμπρός πήγαινε στο σπίτι της νύφης με δώρα. Μετά τον αρραβώνα ως το γάμο (που γινόταν σύντομα) ο γαμπρός δεν ξανάβλεπε τη νύφη.
Δεν γίνονταν γάμοι τη Σαρακοστή και όλοι σχεδόν οι γάμοι γίνονταν το καλοκαίρι. Ο γάμος γινόταν πάντα Κυριακή, Από την αρχή της εβδομάδας του γάμου, οι φίλες της νύφης, όλες ανύπαντρες και υποτίθεται αγνές, τη βοηθούσαν να ετοιμαστεί. Να ετοιμάσει τo φόρεμα του γάμου της, το νυφικό, που σιγά-σιγά όλο και εξελισσόταν, με τραγούδια, όπως: "Σήμερα λάμπει ο ουρανός, σήμερα λάμπει η μέρα, σήμερα στεφανώνεται αϊτός την περιστέρα" και άλλα...

Τις προηγούμενες μέρες, ή και την ίδια μέρα παραδίνονταν στους «προικολόγους» τα προικιά (ρουχισμός) της νύφης, αφού προηγουμένως είχαν εκτεθεί τρεις μέρες στο πατρικό της για να τα δουν οι συγγενείς της. Οι «προικολόγοι» που παραλάμβαναν τα προικιά, πήγαιναν στη νύφη δώρα του γαμπρού. Όταν δε μετέφεραν τα προικιά στο σπίτι του γαμπρού, άπου θα’ μενε η νύφη, τα άφηναν στην πόρτα και οι συγκεντρωμένοι τα έραιναν με ρύζι και τραγουδούσαν "Νύφη μου καλορίζικη κ.λ.π".

Ο γάμος (η στέψη) γινόταν στο σπίτι της νύφης, όπου ο γαμπρός πήγαινε με όλο του το σόι, τους φίλους του, τους προσκεκλημένους του, με τη συνοδεία οργάνων. Αν ήταν κοντά πήγαιναν εν πομπή, με τα πόδια. Αν ήταν μακριά πήγαιναν με τα στολισμένα άλογα. Είχαν μαζί ένα καλά στολισμένο άλογο χωρίς καβαλάρη που προοριζόταν για τη νύφη, ώστε να πάει με αυτό στο σπίτι του γαμπρού. Μπροστά τρέχοντας πάνω σ’ ένα άλογο, πήγαινε ο «συχαρικιάρης», μ’ ένα μαντήλι-φλάμπουρο σε κοντάρι με σταυρό, για να αναγγείλει το «έρχονται».

Μετά τη στέψη, γινόταν γλέντι τρικούβερτο, κι έπεφταν και οι σχετικές μπιστολιές. Το βράδυ ο γαμπρός έπαιρνε τη νύφη κι έφευγαν. Όμως το γλέντι συνεχιζόταν, τρεις μέρες, πότε στο σπίτι του γαμπρού, και πότε στης νύφης. Ήταν τα λεγόμενα «επιστρόφια».

Τότε δεν μοίραζαν μπουμπουνιέρες. Αν υπήρχαν κουφέτα, αυτά ήταν στο δίσκο. Πάντως από κείνα τα χρόνια οι ελεύθερες έπαιρναν τα κουφέτα του δίσκου για να τα βάλουν στο μαξιλάρι τους. Οι συγγενείς για δώρα πήγαιναν κρέας, πίττες και άλλα. Οι πιο στενοί συγγενείς έπρεπε να πάνε ολόκληρο αρνί. Ο γαμπρός και η νύφη δώριζαν στα πεθερικά τους παπούτσια.

Αργότερα όταν έλειψε ο φόβος να πάρει ο γαμπρός τη νύφη αστεφάνωτη και να φύγει, οι γάμοι γίνονταν και στο σπίτι του γαμπρού.

Μετά το 1920, όταν οι γάμοι άρχισαν να γίνονται αποκλειστικά στην εκκλησία, αν τα σπίτια ήταν κοντά, τόσο ο γαμπρός, όσο και η νύφη, πήγαιναν στο ναό εν πομπή με τα πόδια και με τα όργανα να παίζουν.
Μετά τη στέψη πήγαιναν πρώτα στο σπίτι της νύφης, μετά στου γαμπρού και διασκέδαζαν.

Απαράβατο έθιμο για πολλά χρόνια, και στον Πόρο, ήταν το έθιμο της επίδειξης του ματωμένου σεντονιού, ή του εσωρούχου της νύφης - που για την περίπτωση αυτή ήταν ανοιχτό στα σκέλη- μετά την πρώτη νύχτα του γάμου. Αυτό αποδείκνυε την αγνότητα της και δεν τά’ πλενε ποτέ. Τά’ χε πάντα σαν απόδειξη. Βέβαια μπορεί να μην εκτείθετο σε κοινή θέα, αλλά η πεθερά είχε υποχρέωση ή καλύτερα δικαίωμα να τα δει και να διαπιστώσει. Και ουέ και αλίμονο, αν ή νύφη δεν ήταν αγνή. Την διαπόμπευαν σαν πόρνη και την έδιωχναν. Και υπήρξαν τέτοιες περιπτώσεις. Αλλά υπήρξε και το αντίθετο. Το’ κρυψαν, αλλά έδωσαν στο γαμπρό μεγαλύτερη προίκα, το «πανοπροίκι».

Η Γέννηση παιδιού

Γραφικά ήταν τα έθιμα σχετικά με τη γέννηση παιδιού (1800). Η μαμή κουβαλούσε το σκαμνί της γέννας- το σελλί- κι όταν έφτανε στο σπίτι, άνοιγε πόρτες, παράθυρα, συρτάρια, ξεκλείδωνε το πάντα, για να βγει εύκολα το παιδί. Κι όσες βοηθούσαν έπρεπε να πούνε ότι είδαν στο δρόμο ένα λαδά και του χύθηκε το λάδι, για να γλιστρήσει εύκολα το παιδί.

Αν η γέννα ήταν δύσκολη, φώναζαν το σύζυγο, χτυπούσε τρεις φορές στη ράχη, με το παπούτσι του, την επίτοκο, κι έλεγε: «εγώ σε φόρτωσα, εγώ σε ξεφορτώνω». Μετά τη γέννα τύλιγαν με πανί τη λεχώνα, από το στήθος ως τα νεφρά, για να μην πρηστεί. Οκτώ μέρες δεν έκανε να τη δουν τα άστρα, κι όταν σηκωνόταν πατούσε ένα σίδερο. Επίσης φάσκιωναν το νεογέννητο, προσέχοντας να μην τυλίξουν (!) κανένα κακό μέσα, και του’ βαζαν φυλαχτά.