ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΠΕΡΙΗΓΗΤΗ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΟ ΠΑΥΣΑΝΙΑ ...

... ο Πόρος από την αρχαιότητα αποτελείται από δύο νησιά, τη Σφαιρία και την Καλαυρία (καλή αύρα), που αρχικά ήταν αφιερωμένη στο Θεό Απόλλωνα ο οποίος την παραχώρησε στο Θεό Ποσειδώνα, ως αντάλλαγμα για τους Δελφούς.

Η Καλαυρεία είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τη Σφαιρία, κατάφυτη με άφθονα νερά, ενώ η Σφαιρία είναι ένας βράχος ηφαιστειακής προέλευσης.

Η Καλαυρία που στα αρχαία κείμενα τη βρίσκουμε με διάφορες παραλλαγές, όπως Καλαύρεα, Καλαυρείη και Καλαυρεία, πρέπει να πήρε το όνομα αυτό από τις λέξεις ΚΑΛΗ ΑΥΡΑ, που συνήθως πλημμυρίζει το νησί και που προέρχεται από το αντικρινό πέλαγος και από τα πυκνά δάση των πεύκων και των ελαιώνων του νησιού. Υπάρχει και η άποψη πως το νησί πήρε το όνομα ΚΑΛΑΥΡΙΑ από τον Καλαυρό, τον γιο του Ποσειδώνα, του θεού που είχε προστάτη το νησί. Πριν πάρει το όνομα Καλαύρια λεγόταν Ειρήνη, Άνθη, Υπέρη, Ανθηδονία και Σκελέρδεια.

Η Σφαιρία πήρε το όνομά της από τον Ηνίοχο του Πέλοπα, Σφαίρο, ο οποίος έφυγε ή μάλλον διώχτηκε από την υπηρεσία του Πέλοπα και καταδιωκόμενος έφτασε στην Τροιζήνα, που βασίλευαν ο Πιτθεύς και ο Τροιζήν, οι γιοι του Πέλοπα, που ήρθαν στην Τροιζηνία από την Πίσα της Ίλιδας όταν διώχτηκαν από τον πατέρα τους. Κοντά τους ζήτησε και βρήκε άσυλο και όταν πέθανε τάφηκε στη Σφαιρία.

Σύμφωνα με την αφήγηση του Παυσανία, η θεά Αθηνά, είτε γιατί ο Σφαίρος ήταν ευνοούμενος της ή γιατί ήθελε να ευχαριστήσει τον Ποσειδώνα, παρουσιάστηκε σε όνειρο στην Αίθρα, την κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας Πιτθέα, και της είπε να μεταβεί στη Σφαιρία και να κάνει χοές στο μνήμα του Σφαίρου.

Η Αίθρα πήγε στη Σφαιρία και εκεί τη συνάντησε ο θεός Ποσειδώνας, ο οποίος την παρέσυρε και πλάγιασε μαζί του.

Για την απάτη αυτή της θεάς Αθηνάς η Αίθρα όχι μόνο δε στενοχωρήθηκε, αλλά έκτισε εκεί το ναό της Απατουρίας Αθηνάς και ονόμασε τη Σφαιρία Ιερά. Προς τιμή της Απατούριας Αθηνάς τελούνταν τα Απατούρια, που είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα και διαρκούσαν τρεις ημέρες.

Στο Ναό της Απατουρίας Αθηνάς ερχόντουσαν οι παρθένες της Τροιζήνας πριν από το γάμο τους για να αφιερώσουν την παρθενική τους ζώνη στην Απατουρία Αθηνά. Με τον τρόπο οι νέες της Τροιζήνας μπορούσαν θαυμάσια να καλύψουν ένα νεανικό σφάλμα που έκαναν πριν από το γάμο τους.

Ο περίφημος αυτός ναός πρέπει να βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι κτισμένος ο ναός του Αγίου Γεωργίου ή λίγο ανατολικότερα, εκεί που είναι κτισμένη σήμερα μια παλιά δεξαμενή. Μερικά λείψανα του αρχαίου αυτού ναού υπάρχουν σε μερικά παλιά σπίτια του Πόρου γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.