Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΡΟ ...

... στις 29 Μαρτίου 1453 η Κωνσταντινούπολη έπεφτε στα χέρια των Τούρκων και μέχρι το 1460 ολόκληρη σχεδόν η Ελλάδα, εκτός από μερικές περιοχές που ήταν υπό την κατοχή των Ενετών, τουρκοκρατείται.

Η Σφαιρία κατοικήθηκε γύρω στα 1460. Οι πρώτοι κάτοικοί της ήταν Αρβανίτες που ήλθαν από την Πελοπόννησο κυνηγημένοι από τις ορδές του Σουλτάνου Μωάμεθ Β' του Πορθητή και του μεγάλου Βεζύρη Μαχμούτ, και έτσι δημιουργήθηκε στο νησί ο πρώτος οικισμός, το Καστέλι, γύρω από το σημερινό Ρολόι. Τη θέση αυτή προτίμησαν γιατί μπορεί να λειτουργήσει σαν οχυρό και τους προστάτευε από τους Αλγερινούς πειρατές. Πολλά τοπωνύμια που έμειναν από αυτούς στη Σφαιρία και ιδίως στην Καλαυρία έχουν αρβανίτικη προέλευση.

Η παραλία, από την Πούντα μέχρι το Προγυμναστήριο, κατοικήθηκε για πρώτη φορά μετά το 1800.

Ο Πόρος, από το 1688 και καθ’ όλη τη διάρκεια του δεκαπενταετούς Ενετοτουρκικού πολέμου υπήρξε το ορμητήριο του Ενετού ναυάρχου Μοροζίνη, ο οποίος χρησιμοποιούσε το νησί ως ναύσταθμο του στόλου του. Εδώ και ο ίδιος έλαβε την είδηση ότι ανακηρύχθηκε Δόγης της Βενετίας (Ιούλιος 1688).

Γύρω στα 1700 κάτω από την πίεση των Τούρκων πολλοί 'Έλληνες πέρασαν στην Ύδρα και στον Πόρο. Το γεγονός αυτό προκάλεσε και τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας σ' αυτά τα νησιά, στα οποία μέχρι τότε ομιλείτο μόνο η αρβανίτικη διάλεκτος.

Ο δεύτερος εποικισμός του νησιού, που γίνεται το 1715 πάλι από Αρβανίτες, οι οποίοι αντιμετώπισαν τη μήνιν των Τούρκων επειδή είχαν συμπράξει με τους Βενετούς. Με την πάροδο του χρόνου Αρβανίτες και Έλληνες δημιούργησαν μια νέα κοινωνία απαλλαγμένη από μίση και προστριβές, με ενιαία εθνική συνείδηση και κοινή ορθόδοξη θρησκεία.

Το νησί περιήλθε στην τουρκική κατοχή το 1718 με τη συνθήκη του Πασάροβιτς (Passarowitz), εκδιωχθέντων οριστικά των Ενετών. Έκτοτε ο Πόρος υπάγετο στην ηγεμονία του Καπουδάν Πασά, έχοντας πάντοτε έναν βοεβόδα (διοικητή).

Κατά την Επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά) ο Αλέξης Ορλώφ είχε εγκαταστήσει το ναυαρχείο του στο νησί.

Στα 1806 η Ρωσσία και η Τουρκία μπαίνουν και πάλι σε πόλεμο. Την εποχή αυτή οι Ρώσσοι φτιάχνουν στον Πόρο το ναύσταθμο που τα ερείπια του βρίσκονται ακόμη και σήμερα λίγο μετά το Νεώριο.

Στα χρόνια πριν από την κήρυξη της Επανάστασης, το 1813, ο Πόρος όπως και η Ύδρα αλλά και τα άλλα νησιά, αντιμετώπισαν το μεγάλο πρόβλημα της απραξίας (ναυτική κρίση), εξαιτίας των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν στο εμπόριο και γενικότερα στη ναυτιλία αυτής της περιόδου. Οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι είχαν τερματιστεί. Το ναυτικό εμπόριο της Μεσογείου επανήλθε ξανά στα χέρια των Γάλλων και των Αγγλων, ενώ τα πλοία των νήσων έμεναν δεμένα στα λιμάνια.

Ο Πόρος είχε εξαγοράσει την παρουσία βοεβόδα στο νησί και παράλληλα είχε κάνει επανειλημμένως προσπάθεια για τη δημιουργία Ελληνικού σχολείου. Οι μαρτυρίες αυτές μας έρχονται από τον Επιφάνιο Δημητριάδη, ο οποίος είχε προσκληθεί και δίδασκε στον Πόρο το 1788-89, και από τον Νικηφόρο Παμπούκη ο οποίος δίδαξε στο νησί το 1812-13.

Κατά τη διετία 1819-1820 το εμπόριο σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση κυρίως για τους Υδραίους και τους Σπετσιώτες, οι οποίοι διέθεταν μεγάλα πλοία που ταξίδευαν σε όλη τη Μεσόγειο, ακόμη και στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ των Ποριωτών ήταν μικρότερα και ταξίδευαν σε μικρότερη απόσταση, συνεπώς και ο αντίκτυπος της κρίσης σε αυτούς ήταν μικρότερος.